Το Πολύκαστρο είναι η έδρα του δήμου Παιονίας και βρίσκεται ανάμεσα στο όρος Πάικο και τον ποταμό Αξιό. Εξαιτίας της στρατηγικής γεωγραφικής του θέσης έχει ιδιαίτερη ιστορική και πολιτιστική σημασία, ενώ η σύνδεση του με οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες δημιουργούν ένα κατάλληλο περιβάλλον επιχειρηματικής ανάπτυξης.

Η Δημοτική Ενότητα Πολυκάστρου περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Πολυκάστρου, Αξιοχωρίου, Άσπρου, Λιμνοτόπου, Βαφιοχωρίου, Ειρηνικού, Κορώνας, Πευκοδάσους, Μικρού Δάσους, Ευζώνων και Ποντοηράκλειας.

Το Πολύκαστρο στην αρχαιότητα

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως αρκετούς προϊστορικούς οικισμούς, όπως του Λιμνοτόπου, του Άσπρου, του Αξιοχωρίου και της Ποντοηράκλειας. Αξίζει να σημειωθεί πως ο κυριότερος όγκος πληροφοριών για την προϊστορία της περιοχής προέρχονται από ανασκαφές Βρετανών αρχαιολόγων πριν από το 1940, οι οποίες συνεχίστηκαν και την επόμενη δεκαετία, ενώ τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν τότε αποτελούσαν μέχρι τη δεκαετία του ’80 τα μόνα δεδομένα για την προϊστορία ολόκληρης της Μακεδονίας. Στην εποχή του Χαλκού, οι κάτοικοι του Πολυκάστρου φαίνεται ότι είχαν εμπορικές επαφές με τη Νότια Ελλάδα και τους Μυκηναίους, τους οποίους πιθανόν προσέλκυσε η πλούσια ξυλεία, οι δυνατότητες μεταφοράς με τα ρεύματα του Αξιού και το πλούσιο σε μεταλλεύματα υπέδαφος της περιοχής. Τα αρχαιολογικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι το Αξιοχώρι αποτέλεσε σημείο αναφοράς της εξάπλωσης και της διάδοσης του μυκηναϊκού εμπορίου στη Μακεδονική ενδοχώρα.

Για την περιοχή σώζονται μαρτυρίες του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη και αναφέρεται ότι οι εκβολές του Αξιού βρισκόταν τότε 15 χλμ. μακριά από τη θέση του σημερινού Πολυκάστρου. Το μεγαλύτερο τμήμα της γύρω περιοχής καλύπτονταν από έλη και λιμνάζοντα νερά και γι’ αυτό οι αρχαίοι οικισμοί εντοπίστηκαν κυρίως σε υψώματα τα οποία προσέφεραν περισσότερο υγιείς συνθήκες διαβίωσης. Το σημείο των εκβολών σταδιακά απομακρύνθηκε και τον 5ο αιώνα π.Χ. είχε φτάσει στο ύψος της σημερινής πόλης των Κουφαλίων.

Νεότερη ιστορία

Η νεότερη ιστορία της περιοχής σημαδεύτηκε από τους Βαλκανικούς πολέμους, την απελευθέρωση από την Οθωμανική κυριαρχία και την εισροή των προσφύγων από τον Πόντο, την Ανατολική Ρωμυλία και τη Μικρά Ασία, στις αρχές του 20ου αιώνα. Τη δεκαετία του ’30 η αποξήρανση των δίδυμων λιμνών Αρτζάν – Αματόβου και η καταπολέμηση της ελονοσίας είχε σαν αποτέλεσμα την εξάπλωση των οικισμών στα πεδινά μέρη της λεκάνης του Αξιού και την εγκατάσταση εκεί του προσφυγικού ελληνισμού.

Καρασούλι

Το όνομα «Πολύκαστρο» είναι σχετικά νέο, αφού μέχρι το 1928 ο οικισμός που υπήρχε στη θέση της σημερινής πόλης ονομάζονταν Καρασούλι, που σημαίνει «Μαύρο έλος». Η κοινότητα Καρασουλίου ιδρύθηκε στις 9 Μαρτίου 1920 και στις 19 Ιουλίου 1928 μετονομάσθηκε σε κοινότητα Πολυκάστρου. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή ο οικισμός ονομάστηκε «Πολύκαστρο» λόγω των πολλών οχυρωματικών έργων που υπήρχαν στην περιοχή κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.